A different Working Approach (Dutch "Anders Werken")

Anders Werken

Een andere kijk op de ontwikkelingen binnen onze economie, oftewel "blijven we inzetten op het continue aanvullen van werkcapaciteit om schijnbare tekorten op te vangen of moeten we eerst anders denken en dan anders werken met de realistisch beschikbare capaciteit?"

De kranten, politici en toonaangevende opiniemakers hebben hun mond vol over de ontwikkelingen in onze arbeidsmarkt. Tekort aan onderwijzend personeel, tekort aan ICT-ers, tekort aan personeel in de zorg, etc. Daar bovenop komt de vergrijzing. In 2025 is een kwart van de bevolking boven de 65.

Met deze gezamenlijke effecten vraagt iedereen zich af, hoe je de vergrijzing kan overwinnen zonder dat er sprake is van substantieel meer inzet van beschikbare werkenden of rest ons niets anders dan onszelf afhankelijk maken van het binnenhalen van veel buitenlands arbeidscapaciteit?

Ik zou het graag anders willen formuleren. Wat zou het mooi zijn om met de vergrijzing gelijktijdig de publieke sector, onze productie- en diensten sectoren anders te organiseren met de beschikbare arbeidscapaciteit. En dat er zelfs voor de werkenden een evenwichtige balans mogelijk zal zijn tussen individuele waarde toevoegende bijdrage aan de samenleving en vrije ontplooiing in 2050![1]

Ondanks de enorme informatisering slag met de introductie van het internet en steeds verder geavanceerde IT middelen, durf ik te stellen, dat over het geheel genomen er geen sprake is van echte of substantiële productiviteitsverbetering. In verschillende sectoren is er mijns inziens zelfs sprake van verdergaande terugloop[2]. Dat er efficiëntie verbeteringen gehaald worden zal best, maar deze verbeteringen pakken veelal de gevolgen aan van een achterhaald proces en raken niet de kern.

Daarnaast is er veel onderzoek gedaan naar de enorme administratieve verspilling in werkprocessen, zowel intern en in ketens ('digital waste'). Visies en aanpak in onderzoeken verschillen, maar de uitkomst ligt toch altijd in de buurt van 25-30%. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er in vrijwel alle sectoren in Nederland steeds meer verzet komt tegen de enorme regelzucht en administratieve last.

De algemeen gehoorde roep uit de sectoren: Een eis voor hogere beloning (om de werkdruk te compenseren?) en meer personeel. Dat wordt nog eens versterkt door de onvermijdelijk opkomst van de 'ik'-maatschappij. Solidair bij de eis, maar uiteindelijk ieder voor zich.

Er zijn ook groepen in de sectoren, die inzien dat deze 'waste' een belangrijke oorzaak is van het productiviteitsverlies en de groeiende frustraties. En dat zij, soms op zeer onorthodoxe wijze, de handschoen oppakken om deze 'waste' uit te bannen en te focussen op waar het in die sector écht om draait. Dergelijke initiatieven zijn mijns inziens de startmotor, en daarom onmisbaar om een kentering te brengen in het denken en handelen op bredere schaal. Immers als iedereen zich aan de regels houdt, dan verandert er ook niets...

Tekort aan zorg medewerkers? Misschien, maar nu WETEN WIJ ZEKER dat meer dan 25% (en misschien is dit in de zorgsector een zwaar understatement!) verloren gaat aan overhead DIE ER NIET TOE DOET. Op zich is dat al een issue, MAAR DE IMPACT IN DE KETEN IS NOG GROTER, want alle initiële administratieve handelingen roepen weer vervolg acties op van controleren, verwerken, managen, nog eens controleren, etc.[3]

Tekort aan ICT-ers? Misschien, maar nu WETEN WIJ ZEKER dat veel van de inzet van ICT-ers wel leidt tot (interne of ketenbrede) 'efficiency' verbeteringen, maar niet tot productiviteitsverhoging. Wat zou de situatie zijn als we middelen gaan ontwikkelen die er wel toe doen?

Natuurlijk is dit een veranderingsproces dat vele (tientallen) jaren nodig zal hebben. Maar als de beweging nu niet in gang gezet wordt naar 'anders denken en werken' zullen wij generaties na ons opzadelen met een nog groter fundamenteel probleem. Blijven we doorgaan met repareren van lekken en gaten of gaan wij het fundament opnieuw aandacht geven?

Wat betekent 'anders werken' dan eigenlijk? In simpele bewoording is dit het vertalen van elke arbeidspositie naar directe waarde toevoeging in het productieproces, de productieketen of dienst(en-keten). Is er sprake van taken, functies die geen waarde toevoegen dan is het uiteraard de vraag hoe wij deze (op termijn) elimineren. En eerlijk gezegd, de meeste bevrediging in het werk is toch als je een actieve bijdrage levert, dat er écht toe doet...

Wij hebben nu de technische middelen beschikbaar om onszelf anders te organiseren, anders te werken. Die middelen draaien om enkele cruciale uitbreidingen op het breed gedragen internet concept, maar centraal daarin staat de omslag naar (en mogelijk maken van) handelen op basis van vertrouwen. Dit in tegenstelling tot de huidige (veelal onbewust gekozen?) insteek van wantrouwen en alle systemen en processen die wij vanuit die optiek hebben ontwikkeld en nog steeds ontwikkelen.

Als wij afspraken en data binnen ketens, organisaties, en tussen burgers en overheid, zodanig vastleggen en beschikbaar stellen, dat je kan vertrouwen dat alle daaruit voortvloeiende acties onverlet doorgezet kunnen worden[4], wat zou dit niet voor enorme omslag betekenen in onze algehele productiviteit?

Nu is de tijd om veel verder vooruit inkijken in de publieke sectoren, en daarbuiten, en opnieuw te doordenken hoe wij de komende demografische veranderingen kunnen weerstaan.

Is het dan vanuit de overheid van nut om mee te gaan in de klaagzang van het tekort aan menscapaciteit of de progressie in efficiency aan te halen of is het nu tijd om de communicatie op te starten dat het welslagen van onze economische vooruitgang zal afhangen hoe succesvol wij worden in 'anders werken'?

Gaarne wil ik langs deze weg het debat aanwakkeren over grensverleggende veranderingen die met de juiste politieke en bedrijfseconomische aandacht het Nederlandse ondernemerschap wereldwijd een voorsprong zullen geven.

Slotwoord 1: Ik baseer deze visie op mijn eerdere ervaringen in het bedrijfsleven en de passie die met vele anderen deel over het denken en werken aan anders organiseren. Met dank aan: Weconomics "Work less, Achieve more" (weconomics.org) onder de bezielende leiding van CEO Paul Bessems, 3Masters (www.3masters.nl), en de overweldigende hoeveelheid beschikbare data op het internet.

Slotwoord 2: Als voorzet en ter illustratie. Zou de overheid in staat zijn en de wil hebben om de handschoen op te pakken om een traject in te zetten om in zorg en/of onderwijs de digitale platformen geheel te baseren op de principes van vertrouwen en de daaraan gekoppelde manier van organiseren en automatiseren, zodat wij over een aantal decennia de administratieve druk terugbrengen van meer dan 30% naar minder dan 5%?

[1] Ik refereer aan vergelijkbare initiatieven in bijvoorbeeld Scandinavië voor het (gereguleerd?) introduceren van een kortere werkweek op termijn.

[2] Er is al jaren onderzoek naar Productiviteit. Uiteraard kan elk individueel onderzoek ter discussie worden gesteld, maar in dit geval is het mijns inziens bijgaande grafische weergave (Bron: medium.com) voldoende voor de beeldvorming (=GDP / uren gewerkt).

[3] Ook hier omwille van de beeldvorming en grafische weergave toename van het aantal artsen vs het ondersteunend personeel in de VS (Bronnen: De Correspondent en de Statistical Abstracts of the United States, 109de editie, tabel 64-2) .

[4] Met toestemming van de eigenaar van die afspraak of data.